Temel Göstergeler | |
Resmi Adı | Trinidad ve Tobago Cumhuriyeti |
Yönetim Biçimi | Parlamenter demokrasi |
Bağımsızlık Tarihi | 31 Ağustos 1962 (Birleşik Krallık’tan) |
Başkent | Port of Spain (40.000) |
Yüzölçümü | 5.128 km2 |
Nüfusu | 1,350 milyon (2018) |
Nüfusun Etnik Dağılımı | %38 Hint, %37 Afrikalı, %25 Melez |
İklimi | Ülkede tropikal iklim hâkim olup haziran-aralık arası dönem yağışlıdır. |
Coğrafi Konumu | Karayipler’de, Karayip Denizi ile Kuzey Atlantik Okyanusu arasında bulunan Trinidad ve Tobago, Venezuela’nın kuzeydoğusunda bir ada devletidir. |
Komşuları | Ada devleti olduğundan hiçbir ülkeye kara sınırı bulunmamaktadır. Kıyı şeridi (362 km). |
Dil | İngilizce, Fransızca, Çince, İspanyolca, Trinidad İngilizcesi ve Fransızcası |
Din | %50 Hristiyan, %24 Hindu, %6 Müslüman, %20 diğer |
Ortalama Yaşam Süresi | 73,4 yıl (2018) |
Okuma-Yazma Oranı | %99 (2015) |
Para Birimi | Trinidad ve Tobago Doları |
Millî Gelir | 22,311 milyar dolar (2018 IMF) |
Kişi Başı Ortalama Milli Gelir | 16.223 dolar (2018 IMF) |
İşsizlik Oranı | %4,9 (2017) |
Enflasyon Oranı | %1,9 (2017) |
Reel Büyüme Hızı | %2.5 (2017) |
Yoksulluk Oranı | %20 (2014) |
İhracat Ürünleri | Petrol yağ ve gazları, ham petrol, doğal gaz, saf amonyak, alkol, azotlu mineral ve kimyasal gübreler, demir. |
İthalat Ürünleri | Ham petrol, binek otomobiller ve motorlu taşıtlar, demir cevheri, telefon cihazları, petrol yağları, inşaat malzemesi. |
Başlıca Ticaret Ortakları | ABD, Rusya, Çin, Kolombiya, Kanada, Brezilya, Şili, Peru, Jamaika, Fransa. |
Ülke Tarihi
Trinidad ve Tobago adalarındaki insan yerleşiminin MÖ 5.000’lere kadar gittiği tahmin edilmekle birlikte, adaların 15. yüzyılın sonlarında başlayan İspanyol sömürgeciliğine kadarki tarihine ilişkin bilgiler son derece sınırlıdır. Trinidad bu tarihten itibaren iki asrı aşkın bir süre İspanyol sömürgesi olarak kalmış ve 1802 yılında da İngiltere’nin hâkimiyeti altına girmiştir. Tobago Adası ise İspanya, Hollanda, Fransa ve İngiltere arasında el değiştirdiği bu sürecin ardından 1814 yılında İngiliz hâkimiyetine girmiştir. Trinidad ve Tobago adaları 1889 yılında İngiliz sömürge idaresi tarafından tek yönetim altında toplanmıştır. 20. yüzyılın başlarından itibaren ada halkı siyasi temsil noktasında birtakım haklar kazanmaya başlamış, 1924’teki oy kullanma hakkının ardından, 1940 yılında bir iç meclis kurulmuştur.
2. Dünya Savaşı sonrasında ülke bağımsızlık sürecine girmiştir. İngiltere 1958 yılında Karayipler’deki deniz aşırı topraklarını Batı Hint Adaları Federasyonu (The West Indies Federation) adı altında toplamıştır. Bu federasyonda Trinidad ve Tobago’nun dışında Jamaika, Barbados ve o dönemdeki adlarıyla Rüzgâraltı ve Rüzgârüstü adaları da yer almıştır. Tek bir devlet olarak yapılanması düşünülen adaların oluşturduğu federasyonun ömrü kısa olmuş ve 1962 yılında birlik dağılmıştır. Birliği oluşturan adalardan bir kısmı Birleşik Krallık toprağı olarak kalırken, diğerleri dokuz ayrı devlet olarak bağımsızlıklarını ilan etmiştir. Trinidad ve Tobago da bu süreç sonunda, 31 Ağustos 1962 tarihinde, bağımsızlığını ilan etmiştir.
Ülkede 1976 yılında cumhuriyet rejimine geçilmiş ve 1970’li yıllardan itibaren artan petrol gelirleri ile birlikte ülkenin ekonomik gücü ve refah seviyesi de yükselmiştir. 27 Temmuz 1990 tarihinde, Yasin Ebu Bekir liderliğindeki Jamaat al-Muslimin tarafından düzenlenen darbe girişimi, ülkenin bağımsızlık sonrası siyasi tarihinin en önemli olaylarından biri olmuştur. Parlamentonun basılarak başbakanın da içinde bulunduğu bazı yöneticilerin rehin alındığı bu girişim, altı gün sonunda devlet güçlerince bastırılmıştır.
Siyasi Yapı
1976 yılındaki anayasa değişikliği ile cumhuriyet rejimini benimseyen Trinidad ve Tobago’da, yürütme yetkisi devlet başkanı ve kabine tarafından kullanılmaktadır. Devlet başkanı beş yılda bir gerçekleştirilen seçimle iş başına gelmektedir. Ülkede son başkanlık seçimleri 19 Ocak 2018’de yapılmış ve seçimden zaferle ayrılan Paula-Mae Weekes 19 Mart 2018’de göreve başlamıştır. Weekes aynı zamanda Trinidad ve Tobago’nun ilk kadın devlet başkanıdır. Ülkede bir sonraki seçimlerin 2023’te yapılması öngörülmektedir. Başbakanlık görevine genellikle parlamento seçimlerinde en çok oy alan partinin başkanı atanmaktadır. Hâlihazırdaki başbakan Keith Rowley, Eylül 2015’ten bu yana bu görevi sürdürmektedir.
Yasama organı 42 üyeden oluşan temsilciler meclisi ve 31 üyeden oluşan senatonun teşkil ettiği iki kanatlı parlamentodur. Senato üyelerinin 16’sı iktidar partisi, 9’u cumhurbaşkanı, 6’sı ise muhalefet partisi tarafından atanmaktadır. Temsilciler meclisi üyeleri ise dışarıdan atanan bir üye hariç seçimle belirlenmektedir. Ülkede son parlamento seçimleri Eylül 2015’te gerçekleştirilmiş olup bir sonraki seçimlerin Eylül 2020’de yapılması planlanmaktadır. Ülke sınırlı özerkliğe sahip olan dokuz bölge ve beş belediyeden oluşmaktadır.
Ekonomik Durum
Trinidad ve Tobago küçük bir ada ülkesi olmasına karşın, petrol ve doğal gaz rezervleri sayesinde hızla büyüyen bir ekonomiye sahiptir. Özellikle 2000’li yılların ilk yarısında yakalanan yüksek büyüme oranları ile büyük bir sıçrama gerçekleştirilmiş ancak daha sonra belirgin bir durağan dönem yaşanmıştır. Sağlam bir finansal yapıya sahip olan ülkede enflasyon ve işsizlik oranları düşük seyretmektedir. 16.000 doları aşan kişi başı ortalama yıllık geliriyle Trinidad ve Tobago, Güney Amerika kıtasının en varlıklı ülkelerinden biridir. Karayipler’in finans merkezi olarak kabul edilen ülkede, başta Microsoft, BP, IBM ve Fujitsu olmak üzere çeşitli sektörlerden dünyanın en önemli firmalarının da aralarında bulunduğu 400’den fazla şirket faaliyet göstermektedir.
Ülke ekonomisinin taşıyıcı gücü millî gelirin yaklaşık yarısının, ihracat gelirlerinin %80’inin karşılandığı petrol ve doğal gazdır. Sanayi sektörü oldukça gelişmiş olup başlıca sahalar petrol, doğal gaz sıvılaştırma, amonyak, metanol, demir-çelik, gıda işleme, çimento, pamuk ve tekstildir. Tarımsal faaliyetler ülkede son derece sınırlı düzeyde olup istihdam ve millî gelirdeki payı %5’in altındadır. Yetiştirilen başlıca ürünler kakao, manyok, çeşitli sebze ve meyvelerdir.
Ülkenin dış ticaret hacmi 15-20 milyar dolar aralığında seyretmektedir. Dış ticaretteki ana aktör gerek ihracatta gerekse ithalatta tek başına %30’un üzerinde seyreden payıyla ABD’dir.
Türkiye ile İlişkiler
Türkiye ile Trinidad ve Tobago arasındaki ilişkiler yakın geçmişe kadar oldukça sınırlı düzeyde kalmıştır. Küçük bir ada ülkesi olan Trinidad ve Tobago’nun coğrafi ve kültürel açıdan Türkiye’ye uzak oluşu bu durumda etkili olmuştur. Ancak ülkede yaşayan hatırı sayılır sayıdaki Müslüman topluluğun, iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi noktasında önemli bir rol üstlenmesi beklenmektedir. Türkiye ile Trinidad ve Tobago arasında bugüne kadar başkanlık düzeyinde bir ziyaret gerçekleşmemiştir. İki ülkenin büyükelçilik düzeyinde diplomatik misyonu da bulunmamaktadır. Buna mukabil Türkiye ile Trinidad ve Tobago arasındaki resmî süreçler İstanbul’daki fahri konsolosluk aracılığıyla yürütülmektedir.
İki ülke arasındaki ticari ilişkilerde son yıllarda önemli bir atılım sağlanmıştır. 2007 yılında yalnızca 8,9 milyon dolar seviyesinde olan toplam ticaret hacmi, 2018 yılına gelindiğinde 74,2 milyon doları Türkiye’den ihracat, 10,6 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 84,9 milyon dolar seviyesine yükselerek yaklaşık 10 kat artmıştır. Türkiye’den bu ülkeye ihraç edilen başlıca ürünler demir-çelik ve ürünleri, hazır gıda ve malzemeleri, makine ve cihazlar, izole edilmiş tel ve kablolar ile elektrik akümülatörleridir. Trinidad ve Tobago’dan ithal edilen başlıca ürünlerse saf amonyak, alkol, azotlu bileşikler, kum, asfaltit ve asfaltlı kayalardır.
Müslümanların Durumu
Trinidad ve Tobago topraklarının İslamiyet’le tanışması, 18. yüzyılın ikinci yarısında Batı Afrika’dan şeker kamışı tarlalarında çalıştırılmak üzere adalara getirilen Müslüman Afrikalılar aracılığıyla olmuştur. Bu topluluk büyük oranda Senegalli Mandingolardan oluşmuştur. Yaklaşık yarım yüzyıl sonra, 19. yüzyılın ortalarına doğru, bu kez Hint Alt-kıtası’ndan getirilen işçiler arasında da önemli sayıda Müslüman yer almıştır. Bugün ülke Müslümanları büyük oranda bu iki unsurdan oluşmaktadır.
Trinidad ve Tobago’daki Müslümanlar 19. yüzyılın sonlarından itibaren teşkilatlanmaya ve ilk kurumsal yapılarını oluşturmaya başlamışlardır. Bunların ilki, adaya çalışmak üzere anlaşmalı gelen ve daha sonra da buraya yerleşen Seyyid Abdülaziz tarafından 1893’te kurulan Doğu Hindistan Cemiyeti’dir (East Indian Association). Günümüzde de ülkede Müslümanlar tarafından kurulan çok sayıda yapı vardır. Bunların en önemlisi kabul edilen Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat Cemiyeti (Anjuman Sunnatul Jamaat Association-ASJA), yaklaşık bir asırdır faaliyet göstermekte olup ülke yönetimi tarafından Müslümanların resmî temsilcisi olarak kabul edilmektedir. Bunun dışında ülkede Müslümanlar tarafından kurulmuş olan başta Trinidad ve Tobago İslami Teşkilatlar Birliği (United Islamic Organisations of Trinidad & Tobago Inc.), Dünya Müslümanlar Ligi (Muslim World League), Müslüman Gençlik Teşkilatı (Muslim Youth Organisation) olmak üzere pek çok yapı bulunmaktadır. Ayrıca bugün ülkede 100 kadar caminin yanı sıra İslami eğitim veren okullar da bulunmaktadır.
Günümüzde Trinidad ve Tobago’da yaşayan Müslümanların sayısının 100.000’e yakın olduğu tahmin edilmektedir. Bu da nüfusun %6-7’lik bir kısmına tekabül etmektedir. Hristiyanlar ve Hindulardan sonra ülkede en kalabalık üçüncü dinî grubu Müslümanlar oluşturmaktadır. Trinidad Adası’nda daha ziyade Hint asıllı Müslümanlar, Tobago Adası’nda ise Afrika asıllılar yaşamaktadır.