Seyşeller

Ülke Tarihi

Günümüzde Seyşeller Cumhuriyeti’ni oluşturan Hint Okyanusu adaları, Orta Çağ’da başta Müslüman denizciler olmak üzere çeşitli milletlerce biliniyor olmasına karşın, bu adalarda insan yerleşiminin bulunmadığı tahmin edilmektedir. Adalardaki ilk yerleşim izleri 16. yüzyılın başlarında Portekizlilere aittir. Asya ile Afrika arasındaki deniz ticaretinde bir durak vazifesi gören adalar, takip eden yüzyıllarda Fransızlar ve İngilizler tarafından işgal edilmiştir. 18. yüzyıl ortalarındaki Fransız hâkimiyeti, yüzyılın sonlarına doğru sona ermiştir. 1794’te Büyük Britanya’nın kontrolüne giren adalar, 1810’da Morityus’la birlikte bir İngiliz kolonisi hâline getirilmiştir. Fransa ve İngiltere arasında 1814 yılında imzalanan Paris Anlaşması ile bu statü resmiyet kazanmıştır. 20. yüzyılın başlarında Morityus’tan ayrı bir koloniye dönüştürülen Seyşeller, 1976 yılına kadar bu statüsünü sürdürmüş ve 29 Haziran 1976’da İngiltere’den ayrılarak İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyesi bağımsız bir devlet hâline gelmiştir. Bağımsızlığın ardından James Mancham devlet başkanlığına getirilmiş ancak 1977’de gerçekleştirdiği askerî darbe ile Mancham’ı deviren France Albert Rene yönetimi ele geçirmiş ve uzun yıllar ülkeyi sosyalist dikta rejimi ile yönetmiştir. 1991 yılında çok partili hayata geçiş yapılmış olsa da Rene 2004 yılına kadar ülkeyi yönetmeye devam etmiştir. Rene, 2004 yılında yardımcısı James Alix Michel lehine yönetimden çekilmiş ve Michel devlet başkanı olarak göreve başlamıştır. Takip eden üç seçimi kazanan Michel 2004-2016 yılları arasında devlet başkanlığı görevini sürdürmüş ve 2016 yılındaki parlamento seçimlerinde partisinin çoğunluğu kaybetmesi üzerine görevinden istifa etmiştir. O tarihten bu yana devlet başkanlığı görevini Danny Faure yürütmektedir.

Siyasi Yapı

1976 yılında İngiltere’den ayrılarak bağımsız bir devlet hâline gelen Seyşeller Cumhuriyeti, 120 adadan oluşan bir takımada devletidir. France Albert Rene döneminde uzun yıllar tek parti yönetimi ile idare edilen ülkede, 1991 yılında çok partili hayata geçiş yapılmıştır. O tarihten bu yana ülke parlamenter demokratik sistemle yönetilmektedir. Devlet başkanı beş yılda bir gerçekleştirilen seçimlerle iş başına gelmektedir. Son başkanlık seçimleri iki turlu olarak Aralık 2015’te gerçekleştirilmiş ve 2004 yılında Rene’nin yerine göreve gelen James Alix Michel, 2006 ve 2011 seçimlerinin ardından bu seçimlerden de zaferle ayrılarak bir kez daha devlet başkanı seçilmiştir. Ancak 2016 Eylül’ünde yapılan parlamento seçimlerinde partisinin meclis çoğunluğunu kaybetmesi üzerine Michel görevinden istifa etmiş ve yerine Danny Faure gelmiştir. Bir sonraki başkanlık seçimlerinin 2020 yılı Aralık ayında gerçekleştirilmesi öngörülmektedir.

Yasama organı 35 sandalyeli ulusal meclis olup, milletvekilleri beş yılda bir düzenlenen seçimlerle belirlenmektedir. Son parlamento seçimleri 2016 yılı Eylül ayında yapılmış, iktidardaki Halk Partisi meclis çoğunluğunu kaybederek 14 sandalye kazanabilmiş, LDS ittifakı ise 19 sandalye ile mecliste çoğunluğu elde etmiştir. Bir sonraki parlamento seçimlerinin 2021 yılında düzenlenmesi beklenmektedir. Ülke idari açıdan 25 bölgeye ayrılmıştır.

Ekonomik Durum

Küçük bir takımada ülkesi olan Seyşeller, turizm ve balıkçılığa bağlı küçük fakat gelişmekte olan bir ekonomiye sahiptir. 1976 yılındaki bağımsızlıktan bu yana yedi kat artan kişi başı gelir, ortalama 17.000 dolar civarındadır. Ülke bu alanda Afrika’da ilk sırada yer almaktadır. Seyşeller ayrıca 1,6 milyar dolar civarında bir millî gelire sahiptir. Son 10 yılda %5’e yakın ortalama yıllık büyüme trendi yakalanmasına, enflasyon ve işsizliğin düşük seyretmesine rağmen halkın %40’a yakını hâlen yoksulluk sınırı altında yaşamaktadır. 2008 yılındaki küresel ekonomik krizde ülkedeki döviz rezervleri tükenmiş ve IMF ile yapılan kredi anlaşmaları devreye girmiştir. Yine bu yıllarda Somali açıklarındaki korsanlık faaliyetleri Seyşeller ekonomisini de zarara uğratmıştır. Son yıllarda ekonomiyi çeşitlendirme ve güçlendirme yönünde adımlar atılmaktadır. Bu noktada finans, denizcilik, bilgi teknolojileri, enerji ve iletişim sektörlerine yatırım yapılmakta, turizm sektörünün güçlendirilmesi için de dış yatırımcılara olanaklar sağlanmaktadır.

Büyük oranda turizm odaklı hizmet sektörü, istihdamın ve millî gelirin yaklaşık %80’ini karşılamaktadır. Sanayi sektörünün ekonomideki payı ise %15’ler civarındadır. Son derece sınırlı bir paya sahip tarım sektöründe yetiştirilen başlıca ürünlerse; Hindistan cevizi, vanilya, tarçın, muz, patates ve manyoktur. Doğa harikası deniz ve kumsalları, doğal alanları, bitki ve hayvan zenginliği ile önemli bir turizm bölgesi olan Seyşeller’de, deniz suyu sıcaklığı, doğal afetler, ekonomik krizler vb. nedenlere bağlı değişkenler, ekonomiyi son derece hassaslaştırmaktadır. Turizm dışındaki ikinci önemli gelir kaynağı ise ton balığı üretimidir. Balıkçılık faaliyetleri Seyşeller açısından hayati öneme sahiptir. Ülkede taze, dondurulmuş ve konserve balık üretimi gerçekleştirilmekte, ayrıca diğer deniz mahsulleri de üretilmektedir.

Dış ticarette ithalata bağımlı bir seyir takip eden Seyşeller’de toplam dış ticaret hacmi 2000’lerin başından bu yana istisnalar dışında 1 ila 2 milyar dolar aralığında seyretmektedir. 2018 yılında dış ticaret hacmi 573 milyon doları ihracat, 1,284 milyar doları ithalat olmak üzere toplamda 1,85 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Seyşeller’in sınırlı dış ticaretinde öne çıkan partner ülkeler; Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya, Güney Afrika Cumhuriyeti, İspanya, Singapur ve Hindistan’dır.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Seyşeller arasındaki ilişkiler, coğrafi uzaklık ve kültürel farklılıkların yanı sıra, Seyşeller’in küçük bir ada ülkesi olmasının da etkisiyle sınırlı düzeydedir. İlk diplomatik ilişkiler 1995 yılında kurulmuş olup, her iki ülkenin de bir diğerinde henüz büyükelçiliği bulunmamaktadır. Türkiye’nin Nairobi Büyükelçiliği Seyşeller’e, Seyşeller’in Paris Büyükelçiliği de ülkemize akreditedir. Seyşeller’in ayrıca İstanbul ve Ankara’da birer fahri konsolosluğu bulunmaktadır. İki ülke arasında bugüne kadar devlet başkanlığı düzeyinde bir ziyaret gerçekleşmemiştir. 2011 yılında dönemin Seyşeller Meclis Başkanı Patrick Herminie, 2016 yılında da İstanbul’un ev sahipliği yaptığı Dünya İnsani Zirvesi vesilesiyle dönemin Seyşeller Cumhurbaşkanı Yardımcısı Danny Faure ülkemizi ziyaret etmiştir.

İki ülke arasındaki ticari ilişkiler son yıllarda oransal olarak büyük gelişme kaydetmektedir. 2000’li yılların başlarında 1 milyon dolar seviyelerinde olan karşılıklı ticaret hacmi, 2011 yılında ilk kez 10 milyon dolar seviyesini aşmış ve 2019 yılında 17,4 milyon doları Türkiye’den Seyşeller’e ihracat, 7,7 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 25,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den Seyşeller’e ihraç edilen başlıca ürünler; demir-çelik ürünler, bitkisel yağlar, kuru baklagiller, elektrik transformatörleri, plastik eşya, temizlik malzemeleri, mobilya, petrol yağları ve beyaz eşyadır. Seyşeller’den yapılan ithalatın tamamına yakınını dondurulmuş balık oluşturmaktadır. Diğer öne çıkan ithalat kalemi ise tıbbi cihazlardır.

Müslümanların Durumu

İslamiyet’in Hint Okyanusu adalarındaki geçmişi oldukça eskilere dayanmaktadır. Orta Çağ’da Müslüman Arap denizci ve tüccarların Komor adaları, Maldivler ve Morityus’ta bulundukları ve bu adaların erken dönemden itibaren İslamlaştığı bilinmektedir. Günümüzde de Komorlar Birliği ve Maldivler nüfusunun tamamına yakını Müslüman’dır. Morityus’ta ise Müslümanlar azınlık konumunda olmakla birlikte nüfusun önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Müslüman denizci ve tüccarların Seyşeller’den de haberdar olduğu ve adayı gördükleri tahmin edilmekle birlikte, 18. yüzyıla kadar adalarda yerleşik nüfus bulunmadığı yönündeki kabul nedeniyle Seyşeller’de o tarihe kadar kalıcı bir Müslüman varlığından bahsetmek de zordur.

18. yüzyıldan itibaren adada bulunan Avrupalı sömürgecilerin misyonerlik faaliyetleri sebebiyle günümüzde ülke nüfusunun büyük bölümünü Hristiyanlar oluşturmaktadır. Müslümanların oranı %1-2 civarındadır ki, bu da ülkede yaklaşık 2.000 Müslüman’ın yaşadığı anlamına gelmektedir. Ülkedeki diğer azınlık grupları teşkil eden Hindular ve Bahailerin sayısı da birkaç binle sınırlıdır.