Barbados

Ülke Tarihi

Barbados’taki ilk yerleşimcilerin adaya MÖ ikinci bin yılda, Güney Amerika kıta topraklarından geldikleri tahmin edilmektedir. MS 4. yüzyıldan itibaren adadaki yerleşim artmış, Karayipler ve Aravaklar öne çıkan etnik unsurlar olmuştur. 16. yüzyıldan itibaren Avrupalı sömürgecilerin saldırılarına maruz kalan Barbados’ta yerli halkın bir bölümü çevre adalara kaçmak zorunda kalmıştır. İspanyol, Hollandalı ve Portekizli sömürgeciler tarafından gerçekleştirilen ilk saldırıların ardından 1625 yılında adanın hâkimiyeti İngiltere’ye geçmiştir. İngiliz sömürge yönetimi Afrika’dan köleleştirerek getirdiği on binlerce kişiyi şeker kamışı üretiminde kullanmıştır.

18. yüzyılın başlarına gelindiğinde adada 50.000 kadar Afrikalının yanı sıra çoğunluğu İngiltere’den gelen 15.000 kadar Avrupalı olduğu bilinmektedir. 1834 yılında İngiltere’de çıkarılan yasa ile kölelik kaldırılsa da adadaki Afrikalılar aynı şartlarda hayatta kalma mücadelesi vermeye devam etmiştir. 1854 yılındaki kolera salgınında 20.000’den fazla kişi yaşamını yitirmiştir. Bütün bu süreçlerde halkın sömürge yönetimine karşı giriştiği isyanlar, her defasında kanlı bir şekilde bastırılmıştır.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında başlayan bağımsızlık döneminde, 1938 yılında Barbados İşçi Partisi’ni kuran Sir Grantley Herbert Adams, 1953 yılında Barbados’un ilk başbakanı olmuştur. 1958-1962 yılları arasında İngiltere’nin Karayip bölgesindeki kolonilerini bir araya getiren kısa ömürlü Batı Hint Adaları Federasyonu’nun bir parçası olan Barbados, 1961’de özerk statüye geçmiş, 30 Kasım 1966 tarihinde de bağımsızlığını ilan etmiştir. Bağımsızlıkla birlikte parlamenter sisteme geçen Barbados, hâlen İngiliz Milletler Topluluğu’nun parçası olmaya devam etmektedir.

Siyasi Yapı

1966 yılında İngiliz Milletler Topluluğu’na bağlı müstakil bir devlet olarak bağımsız hâle gelen Barbados, anayasal monarşi ile yönetilen parlamenter demokrasiye sahiptir. Devlet başkanı İngiliz kral/kraliçesi olup, bu makamda 1952 yılından bu yana Kraliçe II. Elizabeth bulunmaktadır. Kraliçe tarafından atanan genel vali, ülkede İngiliz kraliyetini temsil etmektedir. Ocak 2018’den bu yana bu görevi Dame Sandra Mason yürütmektedir.

Yasama organı 21 sandalyeli senato ve 30 sandalyeli temsilciler meclisinden oluşan iki kanatlı parlamentodur. Senato üyeleri genel vali tarafından atama yoluyla görevlendirilmekte, milletvekilleri ise beş yılda bir düzenlenen seçimlerle belirlenmektedir. Yürütme organı ise seçimlerde en fazla oyu alan partinin lideri tarafından kurulan hükümettir. Hükümete iktidar partisinin lideri başkanlık etmektedir. 1966 yılındaki bağımsızlıktan bu yana geride kalan yarım yüzyılı aşkın süre içerisinde yönetim, Barbados İşçi Partisi (BLP) ve Demokratik İşçi Partisi (DLP) arasında gidip gelmiştir.

Son seçimler 2018 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilmiş, senato üyeleri ise aynı yılın haziran ayında belirlenmiştir. Seçimlerde %74,6 oranında oy alan BLP, %22,6’da kalan DLP’yi geride bırakarak meclisteki tüm sandalyeleri kazanmıştır. Seçim sonrasında başbakanlık koltuğuna BLP lideri Mia Mottley oturmuştur. Bir sonraki seçimlerin 2023 yılında yapılması planlanmaktadır.

Dış politikada İngiltere ve ABD ekseninde hareket eden Barbados, İngiliz Milletler Topluluğu dışında, Karayip Ortak Pazarı (CARICOM), Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) ve Amerika Devletleri Örgütü’nün (OAS) de aktif üyesidir.

Ekonomik Durum

Barbados, nüfus ve yüzölçümü bakımından küçük bir ülke olsa da zengin ve gelişmiş bir ekonomiye sahiptir. Karayip bölgesinde gelir seviyesinin en yüksek olduğu ülke olan Barbados’ta kişi başı ortalama yıllık gelir 16.000 doların üzerindedir. Nitelikli bir iş gücüne sahip olan ülke, 2008 yılındaki küresel ekonomik krizin ardından ekonomik büyümede durağan bir sürece girmiştir.

Barbados ekonomisi 20. yüzyılın ortalarına kadar geleneksel olarak şeker üretimine dayalı iken, yüzyılın ikinci yarısında başta turizm olmak üzere hizmet sektörlerinin gelişmesiyle çeşitlenmiştir. Günümüzde hizmet sektörü istihdamın dörtte üçünü, gayrisafi yurt içi hasılanın %90’a yakınını karşılamaktadır. Öne çıkan sahalar turizm, finans, bilgi teknolojileri, denizcilik ve inşaattır. Turizm sektörü bölgede yaşanan kasırga vb. doğa olaylarına bağlı olarak dalgalanma gösterse de ülke ekonomisinin can damarı pozisyonundadır.

Sanayi sektörü istihdamın %15’ini ve gayrisafi yurt içi hasılanın %10’unu karşılamaktadır. Öne çıkan sanayi kolları hafif imalat, montaj ve şeker işlemedir. Tarım sektörü ise ülkenin geleneksel geçim kaynağı olup, hâlen önemini muhafaza etmektedir. Yetiştirilen başlıca ürünler şeker kamışı, pamuk ve sebze çeşitleridir.

Dış ticarette ülke 2010’lu yıllarda durağan bir seyir izlemiştir. Son 10 yılda dış ticaret hacmi 2 ila 3 milyar dolar aralığında seyrederken, Covid-19 salgını etkisindeki 2020 yılında 0,3 milyar doları ihracat, 1,5 milyar doları ithalat olmak üzere toplamda 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Barbados’un dış ticaretteki en önemli ortağı toplam hacmin yaklaşık %40’ını karşılayan ABD’dir. Bu alanda öne çıkan diğer ülkelerse Trinidad Tobago, Hollanda, İngiltere, Jamaika ve Çin’dir.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Barbados arasındaki ilişkiler, coğrafi uzaklık ve kültürel farklılıkların da etkisiyle yakın geçmişe kadar son derece sınırlı düzeyde seyretmiştir. Son yıllarda Türkiye’nin Latin coğrafyası ve Karayip ülkeleriyle ilişkilerini güçlendirme politikaları kapsamında Barbados’la ilişkilerin de ivme kazanması beklenmektedir. Bugüne kadar iki ülke arasında devlet başkanlığı düzeyinde bir ziyaret gerçekleşmemiş olup, bürokratik temaslar daha çok uluslararası platformlar üzerinden yürütülmektedir. Bununla birlikte Temmuz 2014’te İstanbul’da gerçekleştirilen “Türkiye-Karayip Topluluğu (CARICOM) İstişare ve İşbirliği Mekanizması Dışişleri Bakanları I. Toplantısı”na Barbados, dışişleri bakanlığı düzeyinde katılım göstermiştir. İki ülkenin de bir diğerinde büyükelçiliği bulunmamaktadır; Türkiye’nin Port of Spain (Trinidad Tobago) Büyükelçiliği Barbados’a akreditedir.

Türkiye ile Barbados arasındaki ticari ilişkiler 2000’li yılların başlarında 1 milyon dolar civarında iken, takip eden yıllarda artış trendi yakalamış ve 2008 yılında 27 milyon dolarlık istisnai hacim dışında 2 ila 8 milyon dolar aralığında seyretmiştir. 2020 yılında ise önemli bir sıçrama gerçekleştirerek tamamına yakını Türkiye’den Barbados’a ihracat olmak üzere toplamda 12,7 milyon dolar olmuştur. Türkiye’den Barbados’a ihraç edilen başlıca ürünler; demir, petrol yağları, çimento, üzüm, tohum yağları, inşaatlarda kullanılabilecek yontulmaya müsait taşlar ve temizlik malzemeleridir. Barbados’tan ithal edilen başlıca ürünlerse altın, etil alkol ve seramiktir.

Müslümanların Durumu

Barbados’un İslamiyet’le tanışması sömürge döneminde adaya köle olarak getirilen Afrikalı Müslümanlar aracılığıyla olmuştur. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde özellikle Bangladeş’ten gelen işçilerle birlikte ülkedeki Müslümanların sayısı daha da artmıştır. Sonraki yıllarda adaya Ortadoğu coğrafyasından gelen özellikle Suriye ve Lübnanlı Müslümanlar da vardır.

Günümüzde Barbados’ta 5.000 civarında Müslüman’ın yaşadığı tahmin edilmektedir ki, bu sayı genel nüfusun takriben %1,5’ine tekabül etmektedir. Ülkedeki Müslümanların büyük çoğunluğu Hint ve Arap asıllıdır. Yaklaşık 200 kadar da yerli Müslüman bulunmaktadır.

Ülkede üç cami/mescit vardır. Bunlardan Cuma Mescidi 1950 yılında ibadete açılmış olup aynı anda 600 kadar Müslüman’ın ibadet edebilmesine imkân tanıyacak büyüklüktedir; diğer iki mescitse daha küçüktür. Ayrıca Müslümanlar tarafından kurulan sivil toplum kuruluşları, ülkede yaşayan Müslümanların ibadet, eğitim ve gündelik hayata dair ihtiyaçlarına yönelik faaliyet gösterirken, Müslüman olmayanlara da hizmet vermektedir. Bu kuruluşlar arasında en önemlileri İslam Öğretim Merkezi, Barbados Müslüman Birliği, Medine Vakfı, el-Felah Okulu, İslami Tebliği ve Düşünce Enstitüsü’dür. Söz konusu cami ve kuruluşların büyük çoğunluğu başkent Bridgetown’da bulunmaktadır.