Aruba

Ülke Tarihi

Aruba Adası’ndaki en eski yerleşim izleri MÖ 2000’li yıllara uzanmaktadır. Bu tarihten itibaren adaya Güney Amerika coğrafyasından yerli kabilelerin geldiği tahmin edilmektedir.

Avrupa sömürgeciliği ile birlikte adaya ilk gelenler 1499 yılında Amerigo Vespucci ve Alonso de Ojeda olmuştur. 16. yüzyılın başlarından itibaren İspanya adayı kolonileştirmişse de verimliliği düşük bulunduğu için burası diğer Karayip adaları kadar öne çıkmamıştır.

1636 yılında Hollanda, Otuz Yıl Savaşları’nın ardından Aruba’yı İspanya’dan almış ve bir vali atamıştır. Napolyon Savaşları sürecinde ada 1806-1816 yılları arasında kısa bir süre İngiltere’nin işgali altında kalmışsa da daha sonra yeniden Hollanda’ya devredilmiştir. 19. yüzyılda ada altın, fosfat ve aloe vera üretimiyle öne çıkmıştır.

1920’lerin sonlarında adaya petrol rafinerisi inşa edilmiş ve özellikle Venezuela’dan getirilen ham petrolün işlenmesiyle birlikte Aruba bu alanda önemli bir konuma gelmiştir.

İkinci Dünya Savaşı esnasında Almanya tarafından işgal edilen Aruba’nın savaşın ardından 1947 yılında Hollanda Krallığı’na bağlı özerk bir ülke olması için öneri sunulmuş, 1954 yılına gelindiğinde Hollanda’nın Karayipler’deki tüm kolonileri Hollanda Antilleri adı altında tek bir idari yapı altında toplanmış ve Aruba da Hollanda Antilleri içerisindeki yerini almıştır.

1970’lerden itibaren Aruba’daki bağımsızlık söylemleri giderek güçlenmiş, 1983 yılında kraliyetle varılan anlaşmanın ardından 1 Ocak 1986’da Aruba, Hollanda Antilleri’nden ayrılarak müstakil bir ülke hâline gelmiştir. Ancak tam bağımsızlık yolundaki düşünce ve girişimler önce 1990 yılında ertelenmiş, 1995 yılında ise tamamen iptal edilmiştir. Böylece Aruba, Hollanda, Sint Maarten ve Curaçao ile birlikte Hollanda Krallığı’nı oluşturan dört ülkeden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

Siyasi Yapı

Hollanda Krallığı’nın kurucu ülkelerinden olan Aruba, 1954 yılından 1986’ya kadar Hollanda Antilleri’ne bağlı kalmış, bu tarihte Hollanda Antilleri’nden ayrılarak özerk bir ülke statüsü kazanmıştır. 2010 yılında Hollanda Antilleri’nin dağılmasından bu yana ise; Hollanda, Sint Maarten ve Curaçao ile birlikte Hollanda Krallığı’nı oluşturan dört ülkeden biridir. Bir ülke statüsünde olmakla birlikte, anayasal monarşi ile yönetilen Hollanda Krallığı’nın bir parçasıdır. İç işlerinde özerk olup dış politika, uluslararası ilişkiler ve savunma gibi bütünü ilgilendiren konularda Hollanda Krallığı’na tabidir. Adanın savunma sorumluluğu Hollanda Krallığı’na aittir.

Devlet başkanı Hollanda Krallığı’nın başındaki kral/kraliçedir. Hâlihazırda bu görevi 2013 yılından bu yana tahtta olan Kral Willem Alexander yürütmektedir. Kral ülkede bir genel vali ile temsil edilmektedir. 2017 yılı Ocak ayından bu yana bu görevde Alfonso Boekhoudt bulunmaktadır.

Yasama organı 21 sandalyeli parlamentodur. Üyeler ülkede dört yılda bir yapılan seçimlerle belirlenmektedir. 2017 yılı Eylül ayındaki son seçimlerde Aruba Halk Partisi %39,8 oy ve dokuz milletvekili ile ilk sırada yer almış, Halkın Seçim Hareketi (MEP) %37,6 oy ve yine dokuz sandalye ile ikinci sırada kalmıştır. Yürütme organı başbakan ve sekiz bakanın yer aldığı kabinedir. Ülkede başbakanlık görevini Kasım 2017 seçimlerinden ikinci olarak çıkan Halkın Seçim Hareketi (MEP) lideri Evelyn Wever-Croes sürdürmektedir.

Ekonomik Durum

Küçük ama gelişmiş bir ekonomiye sahip olan Aruba, Karayip bölgesinde yaşam standardı en yüksek olan ülkelerden biridir. İşsizlik ve enflasyon oranlarının düşük seyrettiği ülkede kişi başı ortalama yıllık gelir 25.000 doların üzerindedir.

Ülke ekonomisi büyük oranda turizme dayalı olup millî gelirin dörtte üçü bu sektörden sağlanmaktadır. Yılda ortalama 2 milyon kişi tatil için Aruba’ya gitmekte ve bunların büyük çoğunluğunu ABD vatandaşları oluşturmaktadır. Turizm sektöründeki canlılıkla birlikte başta inşaat olmak üzere bağlantılı sahalar da hızlı bir gelişim içindedir.

Turizm dışında ülkede öne çıkan ekonomi kaynakları aloe vera ihracatı, denizcilik ve petrol arıtımıdır. Tarımsal faaliyetlerse oldukça sınırlıdır. 20. yüzyılın başlarında adanın önemli bir bölümü aloe vera ekimine ayrılmış ve Aruba dünyanın en büyük aloe vera ihracatçısı olmuştur, ancak bu alandaki faaliyetler günümüzde daha düşük düzeyde devam etmektedir. Benzer şekilde 19. yüzyıl başlarında keşfedilen altın madenleri de büyük oranda sömürülerek tüketilmiştir.

Küçük bir ada ülkesi olması sebebiyle Aruba dış ticarette ithalata bağımlıdır. Temel gıda ürünleri ve tüketim malları ithalat yoluyla temin edilmektedir. Dış ticaret dengesinin sağlanabilmesi için ihracat kalemlerinin arttırılması ve çeşitlendirilmesi yönündeki ekonomi politikalarının kısa vadede netice vermesi ise pek mümkün gözükmemektedir. Aruba’nın dış ticaret hacmi son yıllarda 1,5 milyar dolar civarındadır. 2018 yılı verilerine göre dış ticaret hacmi 205 milyon doları ihracat, 1,25 milyar doları ithalat olmak üzere toplamda 1,45 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aruba’nın dış ticaretteki en önemli partnerleri ABD ve Hollanda’dır.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Aruba arasındaki siyasi ve diplomatik ilişkiler Hollanda Krallığı ile sürdürülen ilişkiler kapsamındadır. Konsolosluk ve vize işlemleri Hollanda diplomatik birimleri tarafından yürütülmekte olup, çoğu ülke vatandaşlarının vizesiz seyahat edebildiği bu küçük ada ülkesi için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının vize alması gerekmektedir. Öte yandan Türkiye’den Aruba’ya direkt uçuş olmadığından transit geçiş yapılacak ülkelerden de vize alınması gerekebilmektedir. Ülkemizin Aruba ile kayda değer bir ticari ilişkisi bulunmamaktadır.

Müslümanların Durumu

Karayip bölgesinde 120.000 nüfuslu küçük bir ada ülkesi olan Aruba’da nüfusun büyük bölümü Hristiyan’dır. Müslümanlar ülkede küçük bir azınlık grubunu teşkil etmekte olup sayılarının birkaç yüz civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte Latin dünyası ve Karayip bölgesinde son yıllarda İslamiyet’e olan ilgi giderek artmaktadır. Ülke Müslümanları tarafından 2012 yılında kurulan Aruba İslam Vakfı (Aruba Islamic Foundation-AIF) bu sınırlı topluluğun cuma ve bayram namazlarında bir arada ibadet edebilecekleri bir caminin inşaatını sürdürmekte ve topluluğun dinî alana yönelik ihtiyaçlarının karşılanması için çalışmalar yapmaktadır.